🟨معرفی کتاب “با بوطیقای نو
در ده رمان برجسته از نویسندگان کُردزبان در ایران، عراق و ترکیه”
(عطا نهائی، عطا محمّد، شیرزاد حسن، بختیار علی، یاشار کِمال، مِحمِد اوزون)
نوشته ی “جواد اسحاقیان”
تهران: انتشارات حسّ هفتم، 1402
🟦چنان‌که در مصاحبه ای با مجله ی “پُرهیب” (مجله ی ادبی و فرهنگی “انتشارات حسّ هفتم”) گفته ام، جرقه‌ی انتشار این کتاب هنگامی در ذهنم درخشید که با آثار آقای “عطا نهایی” آشنا شدم و دریافتم که نویسندگان کُرد زبان سرزمین مقدسمان، تا چه اندازه، تجربیات زیسته ی ایران و جهان را درونی خود کرده اند و با وجود سرکوب فرهنگی در همه ی سویه ها، ققنوس زبان و ادبیات داستانی کُرد زبانان در کشورهای ایران، عراق و ترکیه و نیز سوریه، در حال باززایی و کشف هویت سرکوب شده و فراموش شده ی خویش است. این گونه ادبیات، مصداق همان “ادبیات اقلیت” به گفته ی “دِلوز” و “گتاری” و در همان حال، بازتاب “ادبیات مقاومت” است. “ادبیات مقاومت” پیشروترین، انقلابی ترین و پُربارترین گونه ی ادبیات معاصر است که با خون، مبارزه، عواطف و فرهنگ قومی و ملی نویسندگان درآمیخته و خونی گرم به فرهنگ سرکوب شده ی پیشین این اقوام و سخنگویان آن می بخشد. این گونه آثار ادبی، از داستانهایی در باره ی سرکوب بی وقفه، مقاومت پیگیر، مهاجرت و تبعید پیوسته، دل نهادگیهای آرمانگرایانه ی دلدادگان جوان مبارز و ایستادگی زنان نستوه در برابر نمودهای گوناگون ایده ئولوژی مرد سالارانه، سنن و مواریث تباه نظام عشیره ای و ایلیاتی و سرشار از نمودهای مدرنیته و در وجه ادبی اش “مدرنیسم” است. من تا آنجا که وضعیت اجتماعی غالب بر کشورم اجازه داده، آنچه را لازم دانسته ام، نوشته ام و از آنچه ممیّزی دریغ داشته، پوزش میخواهم که ما منتقدان ادبی، مجال انتخاب نداریم. چنین آثاری به زبان فارسی به شدت اندک و البته به زبان انگلیسی – تا آنجا که من میدانم – بیشتر است. اما خوانندگان در این کتاب، با مواردی آشنا می شوند که هیچ کارشناسی تا کنون ننوشته است و آنان که در این زمینه نوشته اند، در وجه غالب، پژوهشگرند، نه منتقد ادبی به معنی اخص اصطلاح.
در پاسخ به این پرسش که چرا رمانهای نویسندگان کُردزبان کشور خود و عراق و ترکیه را برای نقد و ارزیابی برگزیدید؟” گفته ام: انتخابی در کار نبود. یکی از کتابهایی که در “جایزه ی مهرگان ادب” می بایست مطالعه میکردم “آخرین روزهای زندگی هلاله” بود. دومین کتاب را با عنوان “پرندگان در باد” آقای “عطا نهایی” برایم فرستادند. برخی را آقای “کریم مجاور” مترجم برجسته و پُرکار ادبیات داستانی کُردزبانان و یکی – دو اثر را هم یک دانشجوی کارشناسی ارشد در “دانشگاه کردستان” ارسال داشتند و دل نهادگان به ادبیات داستانی و فرهنگ قومی کُرد در کُردستان ایران نیز از هیچ گونه همراهی، دریغ نورزیدند و مقالاتم را در رسانه هایشان به زبان کُردی، بازتاب دادند. اما عنوان رمانهایی که در این کتاب مورد بازخوانی با “نقد و نظریه ی ادبی معاصر” (بوطیقای نو) قرار گرفته اند، عبارتند از:
1. همبافت” در رمان “آخرین روزهای هلاله” از “عطا نهایی”
2. خوانش رمان “پرندگان در باد” از “عطا نهایی” با رویکرد “فراداستان پسامدرن”
3. “همبافت” در رمان “راهنمای نویسندگان مقتول” از “عطا محمّد”
4. با رویکرد فراداستان پسامدرن در رمان “انار و فرشتهی مرگ” از “عطا محمّد”
5. خوانش رمان تمثیل استعارهای “حصار و سگهای پدرم” از “شیرزاد حسن”
6. از “صد سال تنهایی” گارسیا مارکز تا “جمشیدخان، عمویم” از “بختیار علی”
7. خوانش “شهر نوازندگان سفید” از “بختیار علی” با رویکرد “رآلیسم جادویی” و
“فراداستان”
8. رویکرد جامعه شناختی نو به رمان “اینجَه مِمِد” از “یاشار کِمال”
9. چند صدایی “باختین” در رمان “بنگر فرات، خون است” از “یاشار کِمال”
10. خوانش رمان “روشن مثل عشق، تاریک مثل مرگ” از “مِحمِد اوزون”
💠#بنیاد_فردوسی_مشهد
💠#كانون_شاهنامه_فردوسي_توس
🆔 http://bonyadferdowsitous.ir/
🆔https://t.me/bonyadeferdowsitous
🆔https://www.instagram.com/bonyadeferdowsitous
🆔https://www.aparat.com/BonyadeFerdowsiMashad
🆔https://www.youtube.com/channel/UCP207h1pOJJQu4UTkUrUq1Q